1)Tâm trạng của Thuý Kiều khi trao duyên cho em : Kiều cứ ngại cho Kim Trọng về việc đính hôn , thề hẹn không thành : “Rằng lòng đương thổn thức đầy. Tơ duyên còn vướng mối này chu xong Hở môi ra cũng thẹn thùng Để lòng thì phụ tấm lòng với ai” Đây là tâm trạng phân vân của Thuý Kiều, nói hay không nói điều sâu kín trong lòng mình? Nói ra thì thẹn vói Thuý Vân, mà không nói ra thì phụ tấm lòng với Kim Trọng. Đây quả là một tâm trạng dằn vặt , khó xử . Từ cái tâm trạng dằn vặt khó xử đó . Kiều khi đã đi đến quyết định phải nói , vì không còn cơ hội nào khác . Ngày mai nàng phải theo Mã Giám Sinh về Lâm Truy rồi . Nhưng trước khi nói nàng đã quỳ xuống và lạy Thuý Vân : “Cậy em, em có chịu lời Ngồi lên cho chi lạy rồi sẽ thưa” Đây là một thái độ trân trọng của Thuý Kiều đối vói Thuý Vân và đó cũng chính là sự trân trọng với tình mình với người yêu . Hơn nữa Kiều sợ rằng điều mình nói ra không được Thuý Vân chấp thuận . Lời Kiều nói với Thuý Vân là những lời đau đớn , tuyệt vọng: “Ngày xuân em hãy còn dài xót tình máu mủ thay lời nước non” Ngày xuân của Thuý Vân còn dài có nghĩa là ngày xuân của Thuý Kiều đã hết . Và Kiều đã thốt lên lời tuyệt mệnh, sự hy sinh của nàng đến mức thảm hại : “Chị dù thịt nát xương mòn Ngậm ngùi chín suối hãy còn thơm lây” Bi kịch dã lên đến cao điểm , Kiều trao duyên cho em nhưng tình nàng vẫn giữ . Thế là hết , một nỗi tái tê dâng ngập hồn nàng , nàng đành vĩnh biệt người yêu 2) Tâm trạng của Thuý Kiều sau khi trao duyên cho em Sau khi đã nói điều mình muốn nói , Kiêù càng cảm thấy thương mình , nghĩ đến ngày mai tăm tối mà mình phải trải qua . “ Dù em nên vợ nên chồng Xót người mệnh bạc , ắt lòng chẳng quên” Trong hai câu thơ này Nguyễn Du đã dùng hai hình ảnh đối lập “nên vợ nên chồng “,”người mệnh bạc” để gợi nỗi thương tâm , chua xót của Kiều . Đã trao duyên cho em rồi , nhưng Kiều vẫn còn băn khoăn vì một lời thề chưa trọn và nàng quyết tâm làm tất cả , chịu đựng tất cả để trả nghĩa cho người yêu : “Hồn còn mang nặng lời thề Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai” Ở đây chính là sự thuỷ chung son sắt trong tình yêu của Thuý Kiều . Lòng nàng đã “mang nặng lời thề” nên làm sao nàng quên được Kim Trọng , nàng không đau đớn sao được khi chưa thực hiên được lời thề . Và đó cũng chính là nỗi thương mình vô hạn của nàng . Sự chia ly đã bày ra trước mắt , tình yêu nàng vừa đưa tay ra đón đã đổ vỡ tan tác , khiến nàng phải kêu lên những tiếng kêu đứt ruột : “Bây giờ trâm gãy , bình tan Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân” Với hai hình ảnh “trâm gãy” “bình tan” cùng với cách dùng câu cảm “Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân !” Nguyễn Du đã khắc sâu thêm cái hoàn cảnh đáng thương của Kiều . Quá đau đớn xót xa cho tình mình ;quá lo lắng cho người yêu , Kiều như quên mất Thuý Vân trước mặt , hình ảnh của Kim Trọng lại hiện ra và nàng thốt lên những lời thật bi thiết : “Trăm nghìn lạy gởi tình quân Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi Phận sao phận bạcnhư vôi Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang ! Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây !” Ở đây Nguyễn Du đã dùng liên tiếp những câu cảm thán , những điệp từ (“phận”, “Kim Lang”) Cùng với từ láy “thôi , thôi” ở câu cuối đã làm nổi bật sự oán than bi thiết của Kiều . Nguyễn Du đã đồng cảm sâu xa với nhân vật của mình . Ta cảm nhận được nỗi đau của Kiều cũng là nỗi đau của Nguyễn Du . 3.Tổng kết: Nếu trong tình cảm tai biến của gia đình , Kiều đã quyết định bán mình để chuộc cha , đem lại sự yên ổn cho gia đình là một sự hy sinh ở nàng với tấm lòng hiếu thảo thì nổi đau khổ , ái ngại vì lời hẹn ước không tròn với Kim Trọng và trao duyên cho em là một biểu hiện của lòng vị tha , hi sinh rất đáng trọng , là tấm lòng chung thuỷ sắt son hiếm c ó trước sự bất lực của hoàn cảnh .
