Sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam qua văn học.
Không hiểu vì sao mỗi lần nghĩ đến đất nước và con người Việt Nam, chúng ta lại nghe vang vọng trong tâm trí mình những câu thơ của Huy Cận.
Sống vững chãi bốn ngàn năm sừng sững
Lưng đeo gương tay mềm mại bút hoa
Trong và thực, sáng hai bờ suy tương
Sống hiên ngang mà nhân ái, chan hoà.
Qua bao phong ba lịch sử, dân tộc ta đã thể hiện một sức sống mãnh liệt “Lưng đeo gương tay mềm mại bút hoa. Bên cạnh ý chí độc lập dân tộc, bao giờ cũng sẵn sàng giáng sấm sét vào đầu kẻ thù, chúng ta còn có một tấm lòng yêu tấm lòng yêu này tiếp thêm sức mạnh cho ý chí ấy và là khởi nguồn cho chúng ta tạo nên một nền văn học tuyệt vời. Văn học dân tộc là một thứ máu của tổ quốc. Dòng máu văn học ấy chảy trong lòng dân tộc ta suốt chiều dài lịch sử, qua biết bao thác ghềnh và thấm vào tâm hồn chúng ta hôm nay với một sức sống rạo rực mãnh liệt. Yêu biết bao nền văn học ấy, nền văn học mà nội dung cũng như hình thức đều chứng tỏ sức sống, sự vươn lên của con người Việt Nam.
Sức sống ấy bắt đầu bằng tình yêu đất nước, yêu thiên nhiên vồ cùng tha thiết và trong sáng. Mỗi mảnh đất quê hương chúng ta đều mang hơi thở cuộc sống cùa những ngày cha ông gian khổ khẩn hoang vỡ đất. Con người Việt Nam đổ mồ hôi, xương máu, gắn chặt tâm hồn mình với mảnh đất thiêng liêng ấy. Thiên nhiên đất nước giàu đẹp nhưng cũng lắm thử thách, hăm doạ rập rình theo mỗi bước đi lên của con người Việt Nam. Mặc dù vậy, tình ta yêu đời, tình là yêu cuộc sống vẫn là âm hưởng chủ đạo ngày ngày vang lên trong cuộc sống gian khổ mấy cũng vui được, cái vui vừa ngời chói, vừa trong sáng lạ lùng:
Hỡi cỏ tát nước bên đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi.
Vẻ đẹp của thiên nhiên, vẻ đẹp của lòng người quyện vào nhau trong câu ca dao mượt mà, khơi lên và chảy đằm thắm trong lòng ta một sức sống vừa dễ dàng, vừa rạo rực, mãnh liệt. Con người Việt Nam yêu lao động, biết quý vô cùng những giọt mồ hôi mình đổ ra để chắt chiu xây dựng cuộc sống. Tình yêu lớn ấy đôi với đất nước, những đồng cam cộng khổ vất vả hàng ngày đã sớm gắn bó con người Việt Nam thành một khối thương yêu đùm bọc lẫn nhau. Cha ông ta đã tự dặn mình và dạy con cháu thương yêu đùm bọc lẫn nhau. Cha ông ta đã tự dặn mình và dạy con cháu.
Nhiều điều phú lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng.
Tình thương ấy là một trong những cội nguồn của sức sống con người Việt Nam. Tình thương giản dị nhưng mang sức mạnh vô cùng. Tình thương ấy tạo nên sức mạnh đoàn kết giúp con người Việt Nam chiến thắng thiên nhiên. Truyền thuyết Sơn Tinh thắng Thuỷ Tinh ngàn năm rồi vẫn còn sống trong lòng dân tộc, vang dội sức mạnh, là sức sống không có một thế lực nào có thê huỷ diệt được của nhân dân ta.
Văn học dân gian có một câu ngạn ngữ được coi như một phương châm sống: “Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh”, ý chí đánh giặc đã sớm nhập tâm và dường như đã trở thành cái phần bẩm sinh trong mỗi con người Việt Nam. Cha ông chúng ta mỗi khi thấy vó ngựa của quân thù khua ngoài hiển ải thì “tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cất, nước mắt đầm đìa, chi căm tức rằng chưa xả thịt, lột da nuôi gan, uống máu quân thù…” (Hịch tướng sĩ – Trần Quốc Tuấn), ngày đêm canh cánh ý chí giết giặc cứu nước:
Thù nước chưa xong, đầu đã bạc
Ban độ mài gươm bóng nguyệt tà.
(Đặng Dung)
Núi sông ta đã từng rung chuyển bởi tiếng hò “quyết chiến” cứu các bô lão tại điện Diên Hồng và ý chí “Sát Thát”, hào khí Đông á như một dòng máu, một sức sống chuyển lên suối chiều dài lịch sử dân tộc. Kì diệu thay sức sống, sức vươn tới của con người Việt Nam. Những nghĩa quân Lam Sơn ngày nào đã tiến hành một cuộc kháng chiến vô cùng gian khổ. Cha ông ta đã mang dũng khí của cả dân tộc đạp bằng mọi gian nguy,
Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần
Khi Khôi Huyện quân không một đội
(Bình Ngô Đại Cáo)
để đi đến ngày toàn thắng, giang sơn gấm vóc thu về một mối.
Sức sống của niềm tin vào chiến thắng ở ngày mai luôn xốc con người Việt Nam vượt qua mọi trở lực làn bạo của quân thù. Chúng ta đánh giặc bằng tất cả sức mạnh của sông núi, của truyền thống lịch sử. Mọi sức mạnh, mọi tiềm lực của đất nước đều được huy động ra mặt trận. Chúng ta yêu sự sống và sự sống ấy là sức mạnh, là sức sống của chúng ta. Văn học dân tộc đã lưu lại cho con cháu mai sau hình ảnh rất đẹp cầu những người áo vải chân không mang tình yêu và lòng căm thù xông lên giết giặc. Đây chính là hình ảnh những nghĩa sĩ trong những ngày đầu tiên chiến đáu chống Pháp ở đất Nam Bộ được nhà thơ mù, thiết tha yêu nước Nguyễn Đình Chiểu khắc hoạ thành công trong tác phẩm nổi tiếng là Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc:
Ngoài cật có một manh áo vải, nào đợi mang bao tấu, bầu ngòi;
Trong tay cầm một ngọn tầm vông, chi nùi sắm dao tu, nón gõ,
Hoa mai đánh bằng rơm con cúi, cũng đốt xong nhà dạy đạo kia;
Gươm đeo dùng bằng lưỡi dao phay, cũng chém rớt đầu quan hai nọ.
Sức bật ấy là sức bật của lòng căm thù, của tình yêu tổ quôc thiết tha. Mỗi lần đọc lên, sống với hình ảnh ấy, chúng ta cảm thấy có cái gì đang thôi thúc ta, cuồn cuộn đẩy ta tới trước. Ôi ! Ngàn lần tự hào được làm con cháu của cha ông đã có một sức sống mãnh liệt như vậy!
Qua văn học, sức sống ấy không những chỉ thể hiện trong nội dung tác phẩm mà còn rung lên mãnh liệt, sảng khoái ở ngay hình thức thể hiện.
Dân tộc ta, văn học ta trước mọi mưu mô đồng hoá của kẻ thù vẫn giữ cho mình một sức thái riêng biệt, hết sức độc đáo. Chống lại dã tâm đồng hoá bằng chữ Hán của bọn phong kiến phương Bắc, cha ông ta đã sáng tạo, xây dựng một nền văn học chữ Nôm phát triển khá rực rỡ, kết tinh bằng một Truyện Kiều bất hủ. Những vần thơ lục bát của dân tộc Việt Nam vượt qua mọi phong ba của lịch sử, vượt qua mọi sự tấn công của các thể thơ Trung Quốc vẫn giữ được uyển chuyển đáng yêu của con người Việi Nam. Mỗi chúng ta đều lớn lên với tiếng ru của các làn điệu dân ca, những câu ca dao của mẹ. Qua một chăng đường lịch sử gian khổ mà huy hoàng, nền văn học của dân tộc với bản sắc dân tộc đậm đà là một trong những minh chứng hùng hồn khẳng định sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam. Chúng ta tự hào có ông cha anh hùng, đồng thời cũng tự hào đã kế tục xứng đáng truyền thống anh hùng đó. Sức sống mãnh liệt của dân tộc chảy theo dòng lịch sử đã tìm gặp được sự cộng hưởng vĩ đại trong ngày hôm nay khi chúng ta có Đảng. Từ trong đêm đen nô lệ. Đảng ta đã ra đời chói ngời ánh sáng chân lí với một sức mạnh mới mẻ. Tư tưởng chủ nghĩa Mác – Lênin đã làm nên câp số nhân kì diệu cho sức sống mãnh liệt của dân tộc. Dân tộc đã chuyển mình theo Đảng tạo nên một sức sống mới, một sức mạnh mới. Tiêu biểu cho sức sống của dân tộc ưên con đường tìm đến với chủ nghĩa Mác – Lênin là Bác Hồ kính yêu. Bác là người kế thừa sức sống mãnh liệt của cha ông, nâng nó lên tầm cao thời đại. Trong đêm nô lệ của dân tộc, Bác đi ra đi, nhân danh đau thương của dân tộc, nhân danh tình yêu, nhân danh công lí quyết tìm đường cứu nước.
Tổ quốc với biết bao đoạ đầy, khổ nhục là điều ưu tư, trăn trở canh cánh ngày đêm trong tâm hồn Bác. Vị lãnh tụ của dân lộc đã trải qua những ngày chiến đấu gian khổ. Người sống chiến đấu, lao động trong hành ngũ những anh em đồng chí đủ màu da:
Có nhớ chăng, hỡi gió rét thành Ba Lê ?
Một viên gạch hồng, Bác chống lại củ một mùa đông băng giá
Và sương mù thành Luân Đôn, người có nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?
(Chế Lan Viên)
Khi gặp được chủ nghĩa Mác – Lê nin, Bác đã thắp lên triệu niềm tin cho đồng hào, Bác đã chiến thắng mọi gian nguy, vượt qua tù đày để trở về cùng dân tộc, ánh sáng chủ nghĩa Mác – Lênin theo Bác trở về chiếu sáng tổ quốc, toả đến đâu bóng tối thực dân bị đẩy lùi đến đó. Sức sống của dân tộc cuồn cuộn lớn dậy cùng với lớp lớp chiến sĩ cộng sản hăng hái dân thân vào con đường cách mạng. Cái thế đi lên ấy không có một sự đàn áp nào của thực dân Pháp có thể ngăn lại được. uMặt trời chân lí chói qua tim”, đốt nóng trong lòng người chiến sĩ cách mạng một ý chí chiến đấu mãnh liệt. Sức sống, sức quật khỏi ấy bùng nổ dữ dội trong lòng xã hội thực dân, làm lung lay và cuối cùng lật đổ nhào cả cái chế độ tàn bạo ấy. Sức sống dân tộc trào dâng, cuồn cuộn sinh lực vào một ngày tháng Tám lịch sử, cách mạng đã thành công.
Ngực lép bấn ngàn năm, trưa nay cơn gió mạnh
Thổi phồng lên, Tim bỗng hóa mặt trời.
… Gian khổ thì nhiều, nhưng sức sống và lòng lạc quan của ta là vô tận. Vượt qua những chặng đường hành quân “vắt với sương, ngô bung, xôi nhạt, nước lưng bương”, cứ khi đêm đến, vào một nhà dân, hạ ba lô bên bếp lửa thì mỗi ngày như được kết thúc bằng một niềm vui. Sức sống của con người Việt Nam kháng chiến thật là kì diệu.
Những năm tháng đánh Mĩ cứu nước ngời chói trong lòng ta những chiến công và niềm tự hào vô bờ bến. Bót đồn thù đè nặng bóng tối quê hương ta, bà mẹ miền Nam căm thù quân giặc, thề “còn cái lai quần cũng đánh” (Người mẹ cầm súng – Nguyễn Thi). Chủ nghĩa anh hùng cách mạng đi vào máu thịt, vào đời sống hàng ngày của nhân dân miền Nam quyết đánh và quyết thắng giặc Mĩ xâm lược. Cách sống của chị út Tịch cũng là phương thức sông của nhân dân ta, nó biểu hiện một sức sống tuyệt vời, vượt lên mọi bạo lực của quân thù. Triệu tấn bom không dập tắt được tiếng hát của chúng ta trên đường Trường Sơn, tình người Việt Nam sáng ngời trong lửa đạn:
Có nơi đâu trên trái đất này
Người vẫn ngọt ngào qua muôn nỗi đắng cay
Sống chết từng giây mưa bom bão đạn
Lòng nóng bỏng căm thù vẫn mát tươi tình bạn.
Một người nước ngoài nói : “Nếu người Việt Nam thua đế quốc, thì cả loài người sụp đổ” Câu nói ấy khẳng định sức mạnh, sức sống của chúng ta. Bên mâm pháo hắn máy bay Mĩ, vẫn thắm tươi một cành đào (Hà Nội ta đánh Mĩ giỏi – Nguyễn Tuân), triệu tấn bom đạn không cản được sức sản xuất ở các nhà máy chúng ta:
Súng vẫn rền vang, bay vẫn xây
Cuộc đời ta dựng hai bở dày
Bề sâu địa đạo bên chân móng
Quang đãng bề cao lọng gió mây.
Cảm ơn Đảng đã dẫn dắt chúng ta chiến đâu và xây dựng. Sức sống của dân tộc trong lòng thời đại hôm nay mãnh liệt hơn bao giờ hết. Sức sống ấy bắt nguồn từ lòng yếu tố quốc, từ ý thức độc lập tự chủ vô địch. Cha ông chúng ta xây dựng nên một nước Việt Nam tràn trề sức sống, tràn trề sinh lực, chúng ta và con cháu chúng ta sẽ đưa nó đến chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản. Ngời lên, cuộn dâng trong ta hôm nay sức sống con người Việt Nam qua bốn ngàn năm dạn dày với lịch sử. Chúng ta sẽ mang sức sống ấy cùng Đảng đi xa, bay xa hơn nữa. Một ngày mai rất đỗi huy hoàng đang chờ đón chúng ta.
