"Quân trung từ mệnh tập" là một tác phẩm văn chính luận mẫu mực của Nguyễn Trãi. Đó là những bức thư do Nguyễn Trãi viết, lấy lời lê lợi gửi cho bọn tướng lĩnh giặc Minh và lũ đầu sỏ ngụy quan, ngụy quân. "Thư dụ Vương Thông lần nữa" là bức thứ số 35 gửi vương thông được nguyễn trãi viết vào khoảng tháng 2 năm 1427. lúc bấy giờ, vương thông còn cố thủ ở thành đông quan (thăng long) ,viện binh của giặc do liễu thăng, mộc thạnh rục rịch kéo sang. Trong bức thư này, nguyễn trãi đã chỉ rõ cho vương thông và bè lũ thấy rõ chúng đang sống trong tình thế muôn vàn khó khăn nguy ngập, binh cùng lực kiệt, bại vong là tất yếu. nguyễn trãi khuyên vương thông fải rút quân về nước, "muôn phần bảo đảm được yên ổn"; nếu ko nghe lời thì hãy sắm quân dàn trận "quyết 1 trận thư hùng" để xem tài hơn kém. Lời lẽ trong bức thư khiêm nhường,trầm tĩnh, vừa cóp lí vừa có tình, phần cuối có tính quyết liệt. vương thông được gọi là " quan tổng binh" ,bọn tướng lĩnh của hắn được gọi là "các vị đại nhân". lê lợi tự xưng là "ta" và dùng chữ "thư kính đưa" mở đầu bức thư. cái tâm thế đó là cái tâm của người quân tử,của người chiến thắng,nắm rõ thới cuộc,đề cao nhân nghĩa. mở đầu bức thư, nguyễn trãi phân tích về thời và thế, đánh vào cân não của vương thông,lúc bấy giờ đang ngoan cố chống giữ chờ viện binh :"được thời và có thế thì biến mất thành còn,hóa nhỏ thành lớn ;mất thời là ko thể,thì mạnh hóa ra yếu, yếu lại thành nguy,sự thay đổi ấy chỉ ở trong khoảng trở bàn tay". người dùng binh giỏi thì mới hiểu biết được thời thế. ko chỉ dùng lí lẽ sắc bén,mà nguyễn trãi còn khinh thường coi lũ chúng chỉ là quân "dối trá","hạng thất phu đớn hèn",lũ tầm thường bạc nhược "sao đủ để cùng nói việc binh được ?" quan tổng binh và các vị đại nhân của thiên triều đã bị sỉ nhục ! Phần tiếp theo, nguyễn trãi vạch trần tim đen của lũ chúng " trong lòng gian dối,ngoài mặt mượn cớ giảng hoà,đắp lũy đào hào,chờ quân cứu viện,lòng dạ và hành động bất đồng,trong ngoài bất nhất,sao đủ khiến ta tin mà ko ngờ được". nguyễn trãi nhắc lại chuyện nhà tần xưa kia mạnh hơn nhà ngô mà còn bị "thân mất nước tan". còn nhà ngô (nhà minh),trong nước thì loạn lạc,phía bắc thì có kẻ địch thiên nguyên,ko tự giử được nước mình lại còn toan đi cướp nước người,"tất sẽ theo nhau mà chết". Nguyễn Trãi phân tích cho bọn chúng biết: viện binh càng đến "càng mau chết mà thôi", dù có bọn trương phụ kéo sang chỉ để "nộp mạng". tình thế của vương thông vô cùng thảm hại:"kế cùng lực kiệt",bám hờ vào khu thành mọn,thoi thóp chờ viện binh, # nào "thịt trên thớt,cá trong nồi". nội tình càng bi đát,khốn quẫn bức bách,quân tướng ở các thành từ đô ti trở xuống "đều căm giận các ông lừa dối",sớm muộn các ông sẽ "bị chình thuộc hạ giết hại". đó là kết cục tất yếu bị thảm của những kẻ thủ ác và phản trắc xưa nay. Nguyễn Trãi đã lần lượt chĩ ra "6 cơ bại vong" của vương thông lúc bấy giờ : 1.cô thành "tường rào đổ lỡ,lương cỏ thiếu thốn,ngựa chết quân ốm "; 2.bị vây chặt,viện binh kéo đến "tất nhiên bị bại"; các ông "còn trốn đẳng giời" ; 3.nước ông "binh khỏe ngựa béo" còn lo phòng thủ quân nguyên; 4.trong nước các ông "can wa liên miên" ,lòng người "thất vọng"; 5.triều đình nhà minh rồi loạn "gian thần chuyên chính,chúa yếu trị vì,xương thịt hại nhau"; 6.về phía ta "trên dưới đồng lòng,anh hùng tận lực,quân lính càng luyện,khí giới càng tinh,vừa cày ruộng vừa đánh giặc", còn các ông "quân sỉ mỏi mệt,tự chuốc diệt vong". chỉ 6 tháng sau khi gnuyễn trãi viết bức thư này cho vương thông 2 cánh viện binh của giặc do liễu thăng với 15 vạn quân kéo vào lạng sơn,mộc thanh chỉ huy 5 vạn quân tiến vào lào cai vào tháng 8 năm đinh mùi (9/1427). cả 2 cánh viện quân đều thảm bại : "ngày 18, trận chi lăng liễu thăng thất thế, ngày 20,trận mã yên,liễu thăng cụt đầu, ngày 25,bá tước lương minh đại bại tử vong, ngày 28,thượng thư lí khánh cùng kế tự vẫn ". tại chiến trường lào cai,quân vân nam nghi ngờ khiếp vía vỡ mật,máu ngập suối thông chất đầy rừng: "suối lãnh câu máu chảy trôi chày,nước sống nghẹn ngào tiếng khóc; thành đan xá thây chất thành núi,cỏ nội đầm đìa máu đen" ("bình ngô đại cáo") Qua đó ta thấy,"6 cơ bại vong" mà nguyễn trãi chỉ cho vương thông,đã thề hiện 1 tầm nhìn sâu rộng chiến lược của thiên tài quân sự nguyễn trãi. Trở lại bức thư,sau khi nêu lên 6 cơ bại vong tất yếu của quân minh, nguyễn trãi khuyên vương thông fải thức thời,vì "nước xa ko cứu được lửa gần",nếu cứ "ngồi giữ 1 thành con" để chờ bại vong thì "thật tiếc thay". Phương Chỉnh, Mã Kì là 2 tên tướng giặc vô cùng tàn bạo và ngoan cố hiếu chiến đã gây nên bao tội ác như "đào mồ mã của làng ấp ta","bất vợ con của dân ta", làm những chuyện hà ngược....nguyễn trãi khuyên vương thông và bọn tướng sĩ nhà minh "nên chém đầu phương chính,mã kì đem đến cửa quân dâng nộp". đó là 1 lời cảnh cáo đánh vào cân não lũ vương thông. Cuối bức thư,nguyễn trãi vạch ra 2 đường cho lkũ giặc.1 là, nên sớm "rút quân về nước","can qua xếp bỏ", thì "muôn phần bảo đảm được yên ổn,ko lo ngại j`". 2 là,nếu ngoan cố và hiếu chiến "thì nên sắm quân dàn trận,ra giao chiến ở giaữ đồng = để quyết 1 trận thư hùng",đừng có cái lối "ngồi rũ 1 xó hang cùng bắt chước cái lối đàn bà mang cái nhục khăn yếm như thế !". "Quân trung từ mệnh tập" là kết tinh mưu lược ,tài trí "đánh vào lòng giặc" của người anh hùng nguyễn trãi. nhiều thành trì của giặc đã "cởi giáp,bỏ giáo" xin hàng khi nhận được thư dụ hàng của nguyễn trãi.đúng là 1 bức thư "có sức mạnh = 10 vạn quân". Qua "Thư dụ vương thông lần nữâ", ta thấy ngôn từ của nguyễn trãi rất biến hoá,lập luận sắc bén,chỉ ra sự bại vong tất yếu của giặc minh,lúc cương lúc nhu,vừa có lí vừa có tình,lúc ôn tồn khuyên bảo lúc lớn tiếng trách mắng......bức thư đã phản ánh truyền thống nhân nghĩa và sức mạnh nhân nghĩa đại việt thời "bình ngô"
